PGS. TS Huỳnh Văn Sơn
Có thể nói cuộc sống hiện đại xuất hiện những căn bệnh “xã hội” rất quen mà rất lạ! Cái lạ của nó là vì trong thời văn minh lại xuất hiện những nốt nhạc chỏi tai, lạc phách… Cái quen của nó là đâu đó trong cuộc sống thì biểu hiện đã tồn tại nhưng chưa trở thành một vấn đề phổ biến hay thậm chí là một xu hướng đáng quan ngại… Một trong những căn bệnh có thể làm cho con người đối xử với chính mình và người khác dễ trở nên có vấn đề chính là căn bệnh vô cảm… Sự thật của căn bệnh dường như không còn đơn giản TỪ BIỂU HIỆN Minh cứ nhằn nhì suốt cả ngày hôm nay vì cu cập sắp sửa thi Đình… Dàn đám kèn trống đám ma của nhà cô Ba Ú cách nhà Minh ba căn nhà cứ rền rỉ suốt một ngày… Tức khí quá cậu bảo với mẹ: ‘Làm sao mà dẹp được cái tiếng khóc inh ỏi ấy mẹ nhỉ?”… Cũng không kém cạnh, mẹ cậu bảo: Khóc một đem nữa là ngày mai mất xác rồi con… Cố gắng bịt gòn mà học để thi đậu cho mẹ vui nào…. Không thể phủ nhận rằng trẻ em thành thị ngày nay chưa thực sự thân tình và trải lòng với hàng xóm và những người xung quanh. Thiếu sự quan tâm, thiếu sự thấu cảm và thiếu hẳn những phút giây nhân ái với những người xung quanh là một thực tế đang tồn tại ở không ít trẻ em ngày nay tại thành phố… Biểu hiện của nó thì muôn vàn: từ việc không đếm xỉa đến những người sống quanh mình đến quanh nhà, không quan tâm gì đến cảm xúc hay những tình huống xảy ra cùng làng xóm, khư khư với những cảm giác và cảm xúc của chính mình và chẳng cần chia sẻ đã trở thành những phản ứng mang tính thường trực… Những biểu hiện như “đóng khung” trong nhà, thiếu sự hiểu biết về người cùng khu phố, thiếu hẳn những lời chào hỏi và quên luôn cả những tình huống cần giúp đỡ sẻ chia là một thực tế không thể phủ nhận. Không chỉ ở tuổi tiểu học mà ngay cả đến học sinh Trung học thì hiện tượng này hoàn toàn có thể dễ dàng nhận thấy! Mức độ vừa hay nặng có thể diễn ra tuần tự khi mà sự vô cảm không được điều chỉnh hay uốn nắn theo chuẩn mực của con người sống nhân văn… Trẻ em vô cảm còn thể hiện ở rất nhiều biểu hiện khác như thiếu hẳn sự hỗ trợ và giúp đỡ, thiếu hẳn sự thông cảm đích thực… Cuộc sống “lạnh lùng” và được sắp đặt sẵn theo một hình thức lập trình, thực tế xã hội có quá nhiều điều làm cho mỗi người trăn trở thì dường như khuynh hướng nhân ái với người hàng xóm có lẽ trở thành điểm đến khá xa lạ với trẻ em thành thị ngày nay… Không những tếh ngay trong chính những c8an nhờ mới sơn và được đóng cổng của những thị trấn đang lên cũng dần dần bị nhiễu cúng vô cảm một cách bất ngờ… Mọi sự xem chừng không chỉ dừng lại ở biểu hiện… ĐẾN NGUYÊN NHÂN Làm sao không vô cảm khi chính đứa trẻ được “bọc khung” quá kỹ và thiếu hẳn những cơ hội để được giáo dục sự tương thân, tương ái. Cũng không thể không đề cập đến thực tế xã hội có quá nhiều thách thức và áp lực khi hàng ngày, hàng giờ trẻ con được mẹ cha dạy dỗ rằng phải biết bảo vệ chính mình, làm sao có thể thân thiện và nhân ái khi không còn thời gian để thở vì việc học quá nặng nề, thiếu hẳn những sinh họat cùng xóm, cùng khu phố… Còn đâu những buổi xem tivi ké, còn đâu những ngày hè vui chơi ngoài sân hay con hẻm cụt, đâu rồi những món ăn ngon ngọt được sẻ chia khắp xóm, đâu rồi những nồi bánh tét thơm lừng vào ngày xuân về tết đến của cả khu phố chung sức làm nên… Không thể thân thiện và nhân ái khi mọi cơ hội gần gũi đã bị tướt đoạt một cách rất cụ thể… Không thể không đề cập đến sự vô cảm diễn ra ngay trong chính ngôi nhà của trẻ. Khi mà những người thân vô cảm đối với những nỗi đau của người hàng xóm thì sao có thể làm cho trẻ noi theo một cách “nhân văn”. Khi chính những người lớn – những tấm gương đối với trẻ đã thực sự lạnh băng trước những xúc cảm của dòng họ hay của đồng sự thì sao trẻ có thể hiểu được giọt nước mắt hay nụ cười một cách đúng nghĩa? Khi chính bản thân người thân trong cùng một tổ ấm còn có thể lạnh lùng với nhau, không nghe – không thấy – không nói thì sự vô cảm sao lại không xuất hiện??? Suy cho cùng sự vô cảm của đứa trẻ như một hệ quả tất yếu của kiểu giáo dục vô cảm thụ động hay chủ động. Khi sự vô cảm đã trở thành phản ứng trong hành vi của trẻ thì cớ sao tâm hồn hay trái tim của trẻ không bị bao bọc bởi sự vô vị đáng trách của cuộc sống? Sự vô cảm đến một cách tự nhiên và tríu ngụ trong những trái tim non để rồi thực sự chiếm đóng cả tâm trí và hành vi ứng xử của con người là thế… Khi lòng nhân ái với những người sống cùng xem ra quá xa lạ với mỗi người thì chắc chắn chúng ta sẽ khó có thể tạo ra một cộng đồng văn minh đích thực. Giải quyết vấn đề này cần lắm sự chung sức của khu phố, của từng gia đình cũng như của những tổ chức liên quan trong xã hội để tạo thành một phong trào chung nhằm xây dựng cuộc sống văn minh ở khu dân cư ngày nay cũng như tạo cơ hội cho nhân cách trẻ phát triển một cách hài hòa. Đó là nhiệm vụ cấp bách không phải của riêng ai…
PGS. TS HUỲNH VĂN SƠN
