Mục tiêu của bản thân bạn là gì?
Nổi tiếng là xinh xắn và thông minh khi là nhân viên trợ lý cho một công ty nước ngoài. Được đánh giá triển vọng, Xuân được điều chuyển qua khá nhiều vị trí khác nhau. Ở mỗi vị trí nhất định, Xuân đều hoàn thành xuất sắc đến trên xuất sắc. Phấn đấu hơn 10 năm với mức lương ngấp ngưỡng 5 con số tròn trĩnh được tính bằng tiền đô la Mỹ. Ai cũng bảo Xuân thực sự thành công. Quyết chí phấn đấu hết mình để chuẩn bị cho chức danh phó tổng giám đốc, Xuân quyết hy sinh tất cả. Có lần Xuân tuyên bố chỉ cần công việc không bỏ mình là đủ. Có ai ngờ rằng hàng đêm, hàng đêm đối mặt với bức tường trống vắng, đối diện với những cuộc gọi của mẹ hối thúc lập gia đình, đối diện với lời chia tay chính thức từ phía người yêu khi đã hơn 10 lần khất lễ cưới… cảm giác chiếc lá thu phai dần ẩn hiện.
Khi một mình phải quán xuyến nhiều việc từ chuyện tiền nong đến chuyện nhân sự, Xuân đâm ra cáu gắt hẳn trong khảong thời gian gần đây. Nhân viên nào làm không vừa ý Xuân đùng đùng nổi giận, mái tóc thì dựng ngược, mặt đỏ như lửa than đá, giọng nói thì chát còn hơn cả chuối “non xanh”. Từng nhân viên bỏ ra đi, những người thân cũng dần dần ngán ngại, nhiều người thân rất mực kiên nhẫn của cảm thấy dường như Xuân là một người khác với người ban đầu… Công việc cũng không hẳn tuyệt vời nhưng tâm hồn và đời sống tinh thần của Xuân có vẻ sa sút trầm trọng. Tiến hay lùi, tiếp tục hay tạm dừng đều là những câu hỏi lựa chọn khó có thể khả thi… Thường trực trong suy nghĩ của Xuân là tôi cần gì, đâu là điều tôi muốn, tôi nên làm gì đây… Xuân cũng không thể trả lời.
Không chỉ Xuân mà nhiều bạn trẻ cũng băn khoăn và căng thẳng khi xác lập mục tiêu cuộc đời của mình. Chưa bao giờ việc định hướng cuộc sống lại cần thiết như lúc này. Không hẳn vì nhiều người định hướng sai nhưng trước nhiều áp lực và thách thức của cuộc sống. Trước nhiều ngã rẽ và trước nhiều cơ hội lựa chọn và đánh đổi thì việc định hướng đúng đắn và hợp lý trở thành một thách thức không nhỏ. Có thể nói đây là một kỹ năng sống rất cần thiết. Trường hợp của Nguyên lại là một trường hợp điển hình khác. Cứ mười ngày phải vào bệnh viện để nhận sự chăm sóc của bác sĩ nhưng kiên quyết không chuyển công ty cho ai cả. Nguyên tâm sự đó chính là tim óc của mình nên không thể giao khoán hay chuyển tiếp. Sơ đồ cuộc đời của Nguyên đã được chính Nguyên vẽ nên rất ư hoành tráng. Phải là một doanh nhân nằm trong top 50 người thành đạt trước tuổi 30, phải nổi tiếng trên lĩnh vực truyền thông, phải có một gia đình thực sự hạnh phúc, phải có vài căn biệt thự thật độc đáo, phải lo lắng cho tất cả những người thân yêu cuộc sống tốt, phải… và nhiều phải khác. Vật lộn với các dự án, “đấu đá” trí não với các đối thủ, giao lưu bằng các chế độ “phết phẩy” với các khách hàng xong, Ng vẫn cảm thấy chán nản. Câu hỏi cố gắng làm để làm gì chính Ng không thể trả lời được. Hai tháng liên tục khó ăn, khó ngủ cộng thêm với những lo lắng khi có những đối thủ mới cũng rất bén nhạy và công việc vẫn đầy thử thách, Ng ngã bệnh thực sự và bác sĩ chẩn đoán kiệt sức kèm theo rối loạn ám ảnh. Trong giấc ngủ chập chờn, Ng vẫn cứ bị ám ảnh về các kế hoạch kinh doanh khi liên tục hỏi rằng kế hoạch sự kiện này xong chưa, “link” quảng cáo như thế nào… Sau khi giải quyết xong bề nổi về sức khỏe, Ng tìm đến với nhà tư vấn để tìm hiểu về chính mình…
Thực ra những “triệu chứng” như không thể kiềm chế cảm xúc, không thể vượt qua lực công việc cũng như áp lực của mục tiêu, không thể chế ngự tinh thần với những thất bại trong cuộc sống sẽ làm cho tâm lý cá nhân càng lúc càng bất ổn. Cơ sở và căn nguyên khá quan trọng của nó là việc đặt ra mục tiêu cuộc đời của cá nhân đang có vấn đề. Hiện tượng này dẫn đến trạng thái tâm lý “thiếu kiểm soát” thái độ và hành vi”. Khi điều này xảy ra, cơ chế tâm lý tự vệ hay cơ chế tâm lý “xung đột thường trực” sẽ rất dễ dàng trở thành “bạn đường”. Tình hình càng lúc càng trầm trọng nếu như chính chủ thể không ý thức được cũng như không có những can thiệp kịp thời bằng các liệu pháp tâm lý. Không thể trách Nguyên hay Xuân về những khát vọng trong cuộc sống nhưng có lẽ các bạn đã tự dồn ép mục tiêu sống của chính mình. Việc đặt ra mục tiêu không thể không phân biệt mục tiêu trước mắt hay mục tiêu lâu dài; mục tiêu ngắn hạn – mục tiêu trung hạn và mục tiêu dài hạn. Lẽ đương nhiên, càng không được phép thiếu sự cân nhắc để định lượng một cách rõ ràng và chính xác mục tiêu của chính mình trong cuộc sống. Một mục tiêu cuộc sống hợp lý nhất thiết phải là mục tiêu cân bằng, biết dựa trên thực lực của cá nhân, dựa trên nhu cầu hàng đầu của chính mình, dựa trên những giá trị thực sự chiếm ưu thế. Mục tiêu quan trọng nhất với mỗi cá nhân chắc chắn là hạnh phúc nhưng điều rất quan trọng đó chính là hạnh phúc với cá nhân tôi được hiểu ra sao, như thế nào?
Một nguyên tắc rất đơn giản để có thể đánh giá mục tiêu của chính bạn trong cuộc sống là mục tiêu ấy có cụ thể hay không, mục tiêu ấy có đo được, mục tiêu ấy có thực sự nhận được sự đồng thuận của chính bạn cũng như phần nào của người khác, mục tiêu ấy có mang tính thực tiễn – khả thi và thời hạn hoàn thành mục tiêu đó như thế nào là vừa sức. Không thể cấm cản những khát vọng và ước mơ cho nên sự tranh cải về vấn đề mục tiêu mang tính lãng mạn hay mục tiêu vừa sức vẫn đang diễn ra. Thế nhưng chắc chắn nếu đề cập đến lý tưởng và ước mơ thì nhất thiết tính lãng mạn phải thực sự được bừng sáng nhưng mục tiêu cuộc đời phải được hoạch định sao cho rõ ràng, chính xác. Hoạch định mục tiêu cuộc đời vừa sức là khuynh hướng mà nhiều người đang ủng hộ. Lẽ đương nhiên, nếu bạn thực sự tích cực và tự tin cũng như bạn có “nội công” thâm hậu thì bạn hoàn toàn có quyền đặt ra mục tiêu với bạn thật cao. Cũng chính những cơ sở ấy, cho phép bạn nâng tầm mục tiêu của mình cũng như nhanh chóng làm chủ hoàn cảnh để đẩy mục tiêu thành mơ ước. Tuy nhiên, đừng quá huyễn hoặc khi kỳ vọng quá mức ở chính mình hay thiết lập những mục tiêu hoang tưởng. Trước khi hoạch định mục tiêu cuộc đời hãy nghiêm túc trả lời rằng liệu thiếu điều đó, bạn có thể sống được hay không để không tự dồn ép mình thái quá.
PGS. TS HUỲNH VĂN SƠN
