Sống hướng về cộng đồng
Một trong những nguyên tắc quan trọng trong cuộc sống đó chính là sống có trách nhiệm. Trách nhiệm là có ý thức sử dụng toàn bộ nguồn lực của chúng ta để tạo ra sự thay đổi tích cực cho cuộc sống của bản thân mình và cho mọi người xung quanh. Ở mỗi lứa tuổi khác nhau, vai trò khác nhau con người đảm nhận những trách nhiệm khác nhau. Tuổi trẻ – lứa tuổi thanh niên sinh viên, ngoài việc học tập, rèn luyện kỹ năng chuẩn bị cho hành trình sáng nghiệp phía trước thì bản thân họ còn có trách nhiệm thực hiện phần đóng góp của mình đối với xã hội trong khả năng hiện tại có thể.
Thanh niên chính là lớp người tạo ra sự thay đổi cho thế giới ngày mai. Họ đang đi một bước quan trọng trong qua trình đó bằng cách hiểu về cuộc sống xã hội, thực hiện cùng các quyền và trách nhiệm mà xã hội đang đòi hỏi. Hướng về cộng đồng, tham gia vào các hoạt động xã hội là cách để họ hiểu về cuộc sống, gói gém cho mình những hành trang quan trọng trước khi bước vào cuộc sống. Đây là những việc làm thiết thực, căn bản và mang đầy tính nhân văn, tinh thần trách nhiệm mà không phải bất cứ sinh viên nào cũng hiểu, cảm thụ và vượt qua những rào cản tâm lý để một lần thử thách với cuộc sống bằng chính những hành động, việc làm của bản thân mình.
Hoàng An (sinh viên năm 2 – Đại học Bách Khoa TP HCM), là con một trong một gia đình khá giả, ba là giám đốc công ty xây dựng, mẹ là giám đốc ngân hàng, từ nhỏ đến lớn Hoàng An không bao giờ chịu vất vả hay chính bản thân mình phải thực hiện một công việc nặng nhọc nào cả. An học ngành xây dựng một phần vì truyền thống gia đình, một phần vì ước mơ của bản thân. Nhưng An cũng sợ chính sự cưng chiều và sự thắt chặt của ba mẹ An sẽ không thể tự mình phát triển và vươn cao với những yêu cầu nghề nghiệp. Mùa hè xanh 2010, An mạnh dạn đăng ký chiến dịch mùa hè xanh sau khi thuyết phục và cam kết với gia đình. An tâm sự: “An gọi đó là mùa hè kỳ diệu, mùa hè làm thay đổi cuộc sống của mình, lần đầu tiên An đắp đường, xây cầu, leo lên lợp mái nhà cho dân”. Lần đầu tiên, An đổ mồ hôi thật sự, giọt mồ hôi khiến An hiểu về sự vất vả, biết khép mình lại với những nhu cầu không chính đáng để mở lòng san sẻ nhiều hơn với những mảnh đời vất vả. An nhìn thấy sự nhiệt tình, hăng say và cái gì cũng có thể làm được của các bạn… Kết quả học tập của An luôn cao nhưng lúc này An bỗng thấy mình bé nhỏ, yếu kém. Chính điều này, khiến An nhìn nhận lại bản thân mình khi được đặt trong một hoàn cảnh có sự so sánh, tương tác với mọi người xung quanh. Đó là động lực, khiến một cậu hoàng tử trở mình tỉnh giấc, thoát khỏi một cái khuôn để tự lập và trưởng thành hơn.
Trái với hoàn cảnh của An, Hoàng Thuỳ (sinh viên Đại học Sư Phạm TP HCM), ba mẹ ly dị khi Thuỳ còn nhỏ, hai mẹ con vất vả sống nương tựa vào nhau, Thuỳ luôn nhìn nhận cuộc sống một cách tiêu cực và không tin tưởng vào những giá trị hạnh phúc của cuộc sống. Lối sống lặng lẽ khiến Thuỳ cô đơn và tách biệt với bạn bè. Nhưng mùa hè năm vừa rồi, Thuỳ đã mạnh dạn đăng ký tham gia Màu hè xanh ở một Trung tâm nhân đạo để phụ các cô bảo mẫu chăm sóc những em nhỏ mồ côi và khuyết tật… Suốt một tháng ấy, Thuỳ nhận ra hạnh phúc trong cuộc sống thật sự là những điều rất đơn giản và rất gần gũi. Hạnh phúc là những chiếc áo không bị rách, hạnh phúc là dòng sữa ngọt và bữa cơm ngon, hạnh phúc là chỉ cần được ẵm bồng trên tay không kể xa lạ của những em bé mồ côi. Cảm nhận tiếng khóc nấc của từng bé khi không được bồng bế hay ánh mắt níu kéo những bàn tay và hơi ấm xa lạ… Thuỳ chợt nhận ra mình thật hạnh phúc, chợt nhận ra mình cần phải trân trọng hơn mình phúc mình đang có và mở lòng hơn với các mối quan hệ xung quanh…
Thực tế cuộc sống nhiều trường hợp như An và Thuỳ có một sự thay đổi lớn trong quan điểm sống sau quá trình hướng về cộng đồng là một điều không hiếm. Thực tiễn cuôc sống luôn chứa đựng những bài học và những trải nghiệm sống động mà không phải bất cứ bài học nào trên giảng đường có thể đem lại. Khi con người hoà nhập vào những mối quan hệ khác nhau với những số phận và hoàn cảnh khác nhau sẽ có một tác động về mặt nhận thức khiến họ thay đổi thái độ và hành vi của mình phù hợp hơn với những yêu cầu để có thể bình yên, hạnh phúc và thành đạt hơn theo một định hướng giá trị mới được tích luỹ trong quá trình góp nhặt từ những trải nghiệm ấy. Trách nhiệm không phải là điều gì đó ràng buộc chúng ta, mà nó tạo điều kiện để ta có thể đạt được những gì ta mong muốn. Khi tham gia vào các hoạt động xã hội chính là cơ hội để bản thân mình hoàn thiện hơn và làm sâu sắc hơn những kiến thức đã được lĩnh hội ở nhà trường. Đồng thời, các hoạt động này sẽ là những cơ hội thử thách ý chí, bản lĩnh và điều chỉnh lại những khía cạnh nhân cách chưa được gọt dũa, chưa có cơ hội để được bồi đắp một cách đầy đủ hơn.
Tham gia vào các hoạt động cộng đồng không phải là sự ban ơn hay làm từ thiện mà đó là thật sự là chiếc cầu nối dễ dàng nhất để chúng ta hoà nhập vào cuộc sống, giải mã cuộc sống để thông hiểu về chính bản thân mình, nhận ra vị trí của mình trong cuộc sống để ứng xử cho phù hợp. Tham gia vào các hoạt động cộng đồng, dù bất cứ với công việc gì, lớn hay nhỏ đều góp phần rèn luyện kỹ năng sống, đánh thức tinh thần trách nhiệm của mình với cộng đồng xã hội. Hướng về cộng đồng không mang ý nghĩa là cho đi những gì mà bản thân mỗi thanh niên sẽ nhận được những gì… Đó là những bài học không ngừng chảy của cuộc sống, bài học về cách sống, cách yêu thương và trân trọng những gì mình đang có. Khi nhìn nhận những khó khăn đang tồn tại, thanh niên mạnh dạn phấn đấu phát triển bản thân mình góp phần xây dựng và phát triển đất nước. Không hành động sẽ không bao giờ trưởng thành, không bắt đầu sẽ không bao giờ thấu hiểu, hướng về cộng đồng là cho mình cơ hội để hiểu bản thân, hiểu về cuộc sống… Bài học kép đã đem đến những giá trị làm người, những giá trị sống và những kỹ năng sống. Bài học kép đó còn là những sản phẩm thấy được của giọt nước mắt, mồ hôi, của bàn tay chai sần hay mái tóc nhuốm màu nắng trưa có cả ánh mắt và nụ cười tươi rói mãi trên môi…
PGS. TS HUỲNH VĂN SƠN
