Giữa nhiều mối quan hệ xã hội khác nhau, con người luôn trăn trở không biết phải đầu tư cho mối quan hệ nào. Với những áp lực về thời gian, kinh tế… nhiều người quên rằng trong cuộc sống nên có những sự hy sinh cho các quan hệ vô hỉnh. Thực ra cái vô hình ở đây không phải là vô hình thực sự vì nó sẽ hữu hình trong một chừng mực nào đó ở một thời điểm nhất định. Quan hệ xã hội khi được thiết lập có giá trị là thế…
Ảnh minh họa
Kết quả phỏng vấn ngắn trên 100 sinh viên về “cảm giác” mất thời gian khi đã phải giao tiếp với ai đó khi họ không đem lợi ích đến cho mình cho thấy có gần 70% sinh viên khẳng định không thể chấp nhận được. Rõ ràng có thể nói, phần nào những yếu tố lợi ích được đặt ra quá nhiều trong giao tiếp của các bạn. Cuộc sống phải đâu chỉ thế. Một câu nói của nhiều bạn trả ngày nay khi nghe câu hỏi: “Em có rảnh không?” thì vội vàng đáp: ‘Có gì không anh? Định nhờ em làm gì…?” Những suy nghĩ như thế dù muốn dù không cũng làm cho quan hệ xã hội dễ dàng đỗ vỡ.
Minh Th, được đưa vào vị trí nhân viên PR của một công ty với sự giúp đỡ nhiệt thành rất đặc biệt của một giảng viên Kinh tế. Trong suốt quá trình hướng dẫn hồ sơ, chuẩn bị phỏng vấn, gần như Th liên tục và túc trực – bám sát thầy…. Sau khi đạt được mục tiêu của mình, Th quên cả một lời cảm ơn và quên cả những việc nuôi dưỡng mối quan hệ xã hội… Tưởng rằng mọi sự đã ngon cơm nhưng có ngờ đâu trong công việc, Th lại gặp một vài trục trặc nhỏ. Quyết định quay trở lại ầu cứu thầy thì quan hệ liệu có còn tốt và đầy đặn như xưa hay không?
Thiết lập quan hệ xã hội có thể nói đó là kỹ năng giúp cá nhân xác lập và duy trì tốt các mối quan hệ xã hội xung quanh để đạt được một mục đích nhất định trong cuộc sống. Mục đích này không nhất thiết phải là giá trị vật chất hay giá trị kinh tế. Tình trạng giao tiếp “mì ăn liền” đã xuất hiện một cách khá phổ biến trên một bộ phận các bạn trẻ. Không cần quan tâm đến những giá trị xã hội của quan hệ, thiếu sự hy sinh trong quan hệ, chỉ tập trung vào mục tiêu trước mắt, chỉ nghĩ đến cá nhân… Tất cả đã làm cho tính thực tế trong cuộc sống hay trong những mối quan hệ bị đẩy lên đến đỉnh và cái nhìn về nhau thiếu hẳn văn hóa cộng đồng nếu như không muốn nói là đạo đức… Có thể nhận thấy quan hệ xã hội có một vai trò đặc biệt vì nó hỗ trợ cho hoạt động giao tiếp, tạo ra niềm tin trong cuộc sống, tăng giá trị nhân văn – nhận bản của chính mình và người khác trong cuộc sống
Không thể thiếu những trường hợp thật bất ngờ khi quan hệ xã hội đã đem đến những cơ hội thật quý giá. Tình cờ gặp anh A trong một buổi tiệc cưới. Dù rất rụt rè nhưng T đã lấy hết sự can đảm để trò chuyện. Đám cưới vừa tàn thì A cũng chuẩn bị quay về. T cố gắng hỏi thêm một câu vừa rất xã giao vừa rất thật lòng: Anh đi về với ai ạ? Thế là việc xin số điện thoại của nhau bắt đầu diễn ra… Đến lúc này, T vẫn chưa biết anh ấy là ai nhưng anh A mở lời một cách rất ngọt: nếu em muốn thực tập tốt nghiệp, em có thể đến công ty của anh… Nếu em thực sự làm tốt, anh vẫn đang cần một trợ lý thật tâm huyết và giỏi nghề… Em cứ suy nghĩ…”. Ba tháng sau khi thực tập, T đã trở thành nhân viên chính thức của công ty khá bề thế với chức danh trợ lý. Dù chưa tốt nghiệp vì phải chờ bảo vệ khóa luận nhưng mức lương của T đã hơn 300 USD.
Rõ ràng không thể phủ nhận vai trò của quan hệ xã hội trong đời sống của mỗi con người cũng như trong cuộc sống cá nhân. Khi thời đại công nghệ thông tin đã trở thành bạn đường của mỗi con người chúng ta thì việc thiết lập những mối quan hệ xã hội được xem là một hình thức “PR” cá nhân, một hình thức “giữ chỗ” để tạo ra những nền tảng quan trọng cho chính mình trong quan hệ xã hội và công việc. Không thể làm việc một mình, càng không thể không có sự giúp sức của người khác nên việc thiết lập quan hệ xã hội là yêu cầu tối quan trọng. Không những thế, ngay trong đời sống tình cảm hay cuộc sống cá nhân, sẽ thế nào nếu như mỗi người trong chúng ta cắt đứt mối quan hệ bạn bè, đồng nghiệp… khi đã yêu đắm say hoặc khi đã có gia đình. Người nào có thể chia sẻ, người nào sẽ động viên chính chúng ta khi thất bại, khi cô đơn hay khi gặp những rối nhiễu trong cuộc sống…
Mỗi một cá nhân có những biện pháp khác nhau để thiết lập quan hệ xã hội nhưng nhất thiết việc thiết lập, nuôi dưỡng và duy trì là những thao tác cực kỳ quan trọng. Không thể có một mối quan hệ xã hội tốt nếu những bạn trẻ không chủ động làm quen, trao đổi hay chia sẻ với những cá nhân mình gặp gỡ. Có thể việc phân định rạch ròi “người ấy là ai” cũng cần thiết nhưng một nụ cười làm quen, một ánh mắt thiện cảm bước đầu, một cái gật đầu hay bắt tay xã giao là điều cần làm. Không những thế mà một trong những yêu cầu khá quan trọng để quan hệ xã hội được thiết lập là phải tỏ ra cởi mở, thoải mái và đừng tạo ra những rào cản vô hình trong giao tiếp. Quan hệ xã hội đã được thiết lập, đừng để nó chết non nếu như không chịu khó duy trì hay không chăm bón. Hãy liệt kê những mối quan hệ của chính mình trong một quyển nhật ký, hãy thường xuyên chăm sóc những mối quan hệ ấy bằng những thao tác rất nhân văn. Thường xuyên gọi điện thoại, luôn niềm nỡ khi gặp gỡ, nhắc tin chúc mừng vào những dịp lễ tết, gửi quà khi có cơ hội thật sự hợp lý… Đương nhiên tất cả những biện pháp này phải thực hiện một cách tinh tế và khéo léo chứ không phải quá cá nhân và lộ liễu. Mặt khác, những mối quan hệ xã hội hiện có không phải lúc nào cũng làm cho chúng ta hài lòng nhưng nên nhớ rằng đó là một trong những yếu tố cần duy trì cho nên hãy tôn trọng và đừng làm tổn thương quá mức mối quan hệ đó. Đừng vội vàng “cắt” mối quan hệ xã hội bằng những thao tác rất đơn giản nhưng vô tình như xóa số điện thoại trong danh bạ điện thọai di động, cân nhắc và quyết định không trả lời tin nhắn chúc tết của người ấy vào dịp tết, trả lời điện thoại một cách lạnh lùng và tàn nhẫn: “anh là ai…”
Có thể nhận thấy quan hệ xã hội vừa vô hình nhưng lại hữu hình là vậy. Đó không chỉ là một kỹ năng quan trọng trong cuộc sống mà còn là một hành vi ứng xử rất văn hóa. Con người chỉ thực sự đạt đến đỉnh cao trong cuộc sống khi cá nhân cảm thấy hạnh phúc -sung sướng và cộng đồng cũng thừa nhận – tôn vinh. Nói như thế để thấy rằng quan hệ xã hội được xem như một trong những sách lược quan trọng để có thể thành công dù là trong cuộc sống thường nhật hay trong công việc của mỗi người chúng ta.
PGS. TS Huỳnh Văn Sơn
